Bài viết này nằm trong dự án dời nhà từ Facebook Note qua nền tảng website. Do bác Mark bác không cho viết note nữa. Bài viết này mình viết năm 2017, vào những lúc mình dở hơi.
Với ước mơ không giống ai – ý tôi là tôi ước mơ trở thành người không giống ai, chứ không phải là cái ước mơ của tôi khác thường không giống ai. Nên sau khi ra trường tôi chọn con đường khởi nghiệp thay-vì-là bắt chước người ta xách tấm bằng đại học chạy vòng vòng đi xin việc.
Và cái ý tưởng khởi nghiệp của tôi nó cũng đếch giống ai nốt “Bán ốc hút lề đường ở trung tâm khu vực Thảo Điền”. Để tôi nói sơ sơ qua cái ý tưởng vĩ đại có một không hai này cho các bạn dễ hình dung. Ở Đà Nẵng có một món đặc sản là ốc hút, thực chất nó cũng chỉ là món ốc xào sả ớt bình thường thôi, nhưng cái điểm hay ở loại ốc này là ở chỗ, ốc bị đập phần đuôi nên bạn có thể dùng miệng để hút ốc ra, nên nó mới có tên là ốc hút.
Ốc hút ngon là ở khi bạn hút ốc, nước ốc, nước sả ớt, nước mắm, cái vị mặn, vị cay, vị nồng. một chút chua của me, cùng thịt ốc tươi ngọt cùng một lúc tuôn vào miệng bạn. Cái đậm đà của nước xào còn lưu giữ mãi. Khi ăn ốc hút Đà Nẵng bạn có khi sẽ không cưỡng lại được hành động mút vỏ ốc, rồi mút ngón tay. Ốc hút Đà Nẵng ngon tới mức mê hoặc. Tôi người Đồng Nai :).
Ốc hút Đà Nẵng ngon là thế ấy vậy mà khu vực Thảo Điền lại không có bất kì chỗ nào bán loại đặc sản đấy. Tôi sẽ là người đầu tiên, tôi tin là tôi sẽ thành công. Như các bạn biết thì khu Thảo Điền là phố nhà giàu việc bỏ ra 20k để được thưởng thức món đặc sản có một không hai này là chuyện rất chi là bình thường. Nghĩ là làm ngay lập tức tôi với bạn tôi về nhà xin tiền bố mẹ đâu cũng được mỗi đứa 2 triệu, mua được mấy cái bàn cái ghế, cái xe đẩy, cái bếp, cái nồi vv….
Trẻ mà, điên mà, nói là chơi luôn, cái thất bại luôn. Èo! Vấn đề ở đây là trong sự thất bại có nhiều chuyện để kể, nhiều chuyện để ngẫm và nhiều chuyện để nhận ra. Tôi hy vọng từ câu chuyện của tôi, mà bạn khi quyết định khởi nghiệp thì trước hết phải chuẩn bị trước những kiến thức quan trọng sau đây. Đừng chết vì thiếu hiểu biết.
Câu chuyện 1: thị trường
Quốc Hương – con đường lớn nhất Thảo Điền – chiều dài hơn 2km, là nơi quy tụ của những gia đình lớn, giàu nhất quận 2, thu nhập hàng tháng của các vị tay to có khi lên tới chục triệu 1 tháng, ấy vậy mà trên con đường dài trên 2km ấy, nơi quy tụ nhiều người giàu nhất Thảo Điền ấy, nơi nhìn vào là thấy tiền ấy, lại không có bất kì một quán ốc lề đường nào.
Tôi nhìn thấy đó là cơ hội, vì nhảy vào thị trường không có đối thủ cạnh tranh thì rõ ràng mình là bá chủ. Thêm một điều nữa với thu nhập trên chục triệu một tháng thì 20k cho một dĩa ốc là chuyện không có gì to tát với họ, 20k cũng chỉ bằng tiền ăn sáng của họ mà thôi.
Nhìn thấy thị trường đầy tiềm năng tôi còn bước thêm một bước nữa là thử nghiệm sản phẩm và khảo sát thị trường. Trước ngày khai trương quán, tôi và bạn tôi nấu khoảng 2kg ốc gọi là thử nghiệm, chúng tôi chạy dọc con đường Quốc Hương, gặp bất kì ai trên đường chúng tôi cũng mời chào, và cho họ ăn miễn phí, xong sau đó hỏi ý kiến của họ về món ốc của tôi cũng nhân tiện quảng cáo cho quán sắp khai trương luôn.
Phản hồi từ những vị khách hàng tiềm năng này là rất khả quan 11/10 người được mời ăn ốc đều khen ngon và sẽ tới quán ốc nếu quán khai trương. Một tuần sau khai trương chúng tôi không có khách! (ngoại trừ đám bạn của tôi tới ăn ủng hộ). Hồi đó tôi nghĩ chỉ cần một ngày 10 vị khách cũng được. Ấy vậy mà có ngày chẳng có vị khách nào. 🙁 Tại sao mọi thứ đều diễn ra đúng mà, tính toán có gì sai đâu?
- Những người có thu nhập chục triệu một tháng, sống trong những tòa nhà chục tỉ, xài tiền như nước. Họ không ăn ốc lề đường, với giá 20k. Họ không ăn sáng với giá 20k mà là 100k, họ phải ăn cái gì đó xứng tầm với họ và “lề đường” là cái gì đó xa lạ với họ. Họ sẵn sàng bỏ cả triệu bạc vào trong quán sang trọng có những bóng đèn chùm to tướng bằng thủy tinh, thứ mà luôn có thể rơi vào đầu họ bất kì lúc nào, chứ không chịu vào những quán “lề đường” với bàn mủ, ghế nhựa, dĩa sành cùng những con ốc có hương thơm ngun ngút mà chỉ có 20k. Họ không đến với chúng tôi không phải vì họ không có tiền, mà vị họ có quá nhiều tiền. Đối với họ chúng tôi “cứ như người vô hình “. Bài học một: chết do không hiểu văn hóa thị trường.
- Thế tại sao trong cuộc khảo sát thì thành công, mà khi thực hiện lại thất bại? Nếu như bạn biết hôm đó cúng tôi đi khảo sát như thế nào, chúng tôi – những đứa sinh viên nghèo – thì đâu dám gõ cửa những tòa nhà chục tỉ, mà mời họ ăn ốc hút, thế là chúng tôi mời bất kì ai tụi tôi gặp trên Đường Quốc Hương, mà những người đó rõ ràng không phải là khách hàng mục tiêu của chúng tôi. Thêm vào đó, đối với hai đứa nhóc: mỗi lần thấy bạn ăn một con ốc thì nó sướng rung người, bạn khen ngon thì chúng nó hò reo, rồi ôm hôn bạn. Thử hỏi bạn dám nói “không ngon”!? Bạn có muốn bị đấm vào mặt không? Cũng chẳng khó hiểu gì khi hai đứa nhóc đó đi khảo sát thì ai cũng bảo là ngon, có khi chẳng phải tại ốc ngon mà vì hai đứa đi làm khảo sát trông chúng nó quá nguy hiểm. Bài học hai: chết do không hiểu được khách hàng.
Câu chuyện 2: Năng lực
Ốc hút hay còn gọi là ốc len có một đặc thù khá thú vị đó là nó có thể hút được để ăn thay vì phải móc bằng tăm. Ốc được đập nát phần đuôi làm cho nó có thể dễ dàng hút lên được. Điểm hay của cách ăn ốc này so với cách ăn truyền thống là ở chỗ món ốc của bạn sẽ đậm đà hơn.
Này nhé, với cách ăn truyền thống, bạn khui con ốc ra rồi chấm vô chén nước mắm, lúc lấy cây tăm lên thì nước mắm không bám lên được con ốc là bao, làm cho thịt ốc nhạt nhẽo. Với những con ốc to, thịt ốc nhiều hơn lượng nước mắm bám vào, thì làm sao mà ngon? Còn những ai thích sự đậm đà thì sau khi chấm ốc xong mà chưa thấy đã còn húp cả chén nước mắm. Lúc đó, ôi mặn chát. Không ngon, không ngon, không ngon!
Kì diệu thay là ăn ốc bằng cách hút ốc nó giải quyết được cả hai vấn đề trên. Vì khi xào ốc nước gia vị sẽ chui vào vỏ ốc nên khi bạn hút ốc, cả thịt ốc và nước xào sẽ vào cùng một lúc mà bạn không cần chấm ốc, cái hay nữa của phương pháp này là ốc to thì chứa nhiều nước xào, còn ốc nhỏ thì chứa ít nước xào, và lượng nước xào chứa trong vỏ ốc kì diệu thay nó luôn phù hợp với thể tích con ốc, nên không có tình trạng quá nhạt hay quá mặn, mà luôn luôn là “đậm đà đúng vị”.
Có thể nói phương pháp ăn ốc này là sự kết hợp nhuần nhuyễn một cách vô tình giữa vị giác, toán học và vật lý thống kê tạo nên một món ăn có một không hai. Tạo ra một đặc sản Đà Nẵng rất chi là Đà Nẵng.
Tui không có làm được món đó. Nghĩ sao tui làm được món đó, tui người Đồng Nai cả đời có được ăn món đó bao giờ đâu? mà bảo tôi làm. Thằng bạn tôi người Đà Nẵng nó nói nó biết làm, nó miêu tả với tôi như thể là nhà nó có bán ốc xào xả ớt, mà còn là gia truyền luôn.
Bạn mà nghe nó kể về món ốc xào sả ớt, có khi bạn lại tưởng đó là món gia truyền nhà nó thật. Được truyền ông nội nó qua bà ngoại nó, bỏ qua đời bố mẹ nó, rồi được truyền trực tiếp tới nó. Nào ngờ, nó cũng có biết nấu đâu!!!??? Đó là sự khác biệt ghê gớm giữa nói và làm. Khách hàng vô quán ốc hút Đà Nẵng của chúng tôi vẫn phải dùng tăm để xỉa ốc lên. Vẫn phải chấm nước mắm. Bài học ba: chết vì thiếu năng lực sản xuất.
Ngoài ra khi nói về năng lực, hồi đó khi chúng tôi bán ốc chúng tôi còn thiếu nhiều điều lắm, ví dụ như năng lực quản lý tiền bạc, số tiền chúng tôi chi ra nhiều hơn số tiền chúng tôi thu về. Thiếu năng lực động viên, đáng ra trong giai đoạn khó khăn chúng tôi nên động viên nhau thì nay chúng tôi đâm ra cắn xé nhau. Thiếu tiền duy trì quán, chúng tôi thiếu rất nhiều kiến thức cần thiết trước khi bước ra khởi nghiệp.
Hai sinh viên khoa Vật Lý, chuyên ngành Vật Lý Lý Thuyết, không có bất kì kiến thức kinh doanh nào nhảy vào kinh doanh một ngành nghề không phải chuyên môn của mình, rõ hài mà. Tóm lại tui muốn nói điều này: nếu như bạn không giỏi nhất ở một ngành nghề nào đó thì tốt nhất là đừng có làm.